Er was eens een schoolmeester in een dorp in het noorden van de provincie Groningen. Op het wijde vlakke land was hij, van een tweemansschool, het hoofd. Een taak, die hij met grote verantwoording op zich nam en..... met grote vreugde.
Hij woonde met zijn vrouw en destijds drie kinderen, in een bescheiden huis, naast de school. Tussen huis en school lag het schoolplein, die hij ontelbare keren heeft overgestoken, van huis naar werk en omgekeerd. Evenzo vaak werd er heen en weer gelopen voor een kopje koffie, een praatje met zijn vrouw, even bijkomen.....
Een schoolmeester die liefde voor zijn schoolkinderen zijn pupillen had, voor wie hij zorg droeg, als ware het zijn eigen kinderen. Hij was als een vader voor hen.
Als hij voor de klas stond, was iedereen stil. Hij kon vertellen, hij kon laten luisteren, kon streng zijn, maar kon de klas ook laten lachen en lachte zelf hartelijk mee. Hij schreef met krijt zinnen en sommen op het bord en maakte op bijzondere feestelijke dagen mooie tekeningen, zodat het zwarte schoolbord ging leven. Hij kon de klas laten zingen en zong zelf vol overgave mee. De canon "A ram sam sam", was een lied dat de klas graag met hem zong. Dat het een Marokkaans lied was, deerde niemand (Wilders bestond toen nog niet).
Wanneer de meester jarig was, had hij een film gehuurd,verduisterde het lokaal en mochten alle leerlingen naar de film kijken, een hele gebeurtenis. Als extraatje, ging hij dan nog goochelen, terwijl ondertussen met verbaasde ogen iedereen riep...."Aaaaa en Oooooo, hoe kan dat?" Hij had er zo'n schik in, hij genoot en de klas genoot!
Eén keer in het jaar mochten alle kinderen mee op schoolreisje. Ja, ALLE kinderen! Er werd tevoren door ouders voor gespaard en als er kinderen bij waren, die het geld niet op konden brengen, dan kwam dat geld er hoe dan ook, daar zorgde deze meester voor. Hij wilde alle kinderen dat plezier gunnen. Voor hem was iedereen gelijk!
In augustus tijdens de zomervakantie, stroopte hij zijn mouwen op en hielp de boeren mee met het binnenhalen van het hooi.
Hij hield van de school en van zijn leerlingen.
Op zijn bureau was vaak een poëziealbum te vinden. Dan had een meisje hem gevraagd of meester er iets in wilde schrijven. Het kind kreeg een aai over de bol, meester nam het boekje mee, om er in z'n vrije tijd een kunstwerkje van te maken. In een heel mooi versierd handschrift schreef hij een versje en maakte er een prachtige tekening bij. Dan overhandigde hij het kostbare bezit weer aan de leerling, die blij en trots was, wat meester speciaal voor haar had gemaakt!
Met de schoolinspectie had hij niet veel op. Want al die gesprekken met mensen in functies, die zo ver van het schoolleven afstonden, maar wel met hun bepalingen en regels kwamen, waren voor hem stoorzenders: de zogenaamde "Beste stuurlui staan aan wal" mensen.
Nee, voor de klas staan en zorgen dat de kinderen levensvoer meekregen. Doen en er niet teveel over praten.
Kwaad kon hij worden om de schoolstrijd in het Noorden. De strijd tussen de christelijke/gereformeerde scholen en het Openbaar onderwijs. Dat was, waar hij voor streed: Openbaar onderwijs, voor iedereen bereikbaar. Geloven doe je maar in de kerk, dat moet los staan van het onderwijs. Hij zorgde er wel voor dat er één keer in de week een dominee kwam om leerlingen bekend te maken met de bijbel, maar dan als geschiedkundig gegeven. als er maar vrijheid was om te kiezen.
De dominee uit het dorp was een grote vriend van hem, maar dat was dan ook een vrijzinnige dominee, die wars was van iedere dogma en onderdrukking, die het geloof óók met zich mee kan brengen.
De meester noemde zichzelf een christelijke humanist, zonder God.
De meester kon vertellen over Vondel, Erasmus, over de sterren, de zon en de maan. Hij kon lachen en stralen om de kennis, die hij van zijn leermeesters had opgedaan. Hij had zijn opleiding aan de Kweekschool gevolgd, de zogenaamde universiteit voor het arbeidersvolk. Met negens en tienen was hij geslaagd. hij kreeg een functie aangeboden op een bank. Neen, daar bedankte hij voor. kennis doorgeven en leerlingen bijstaan om hen voor te bereiden op hun latere levensweg.
De school was inmiddels uitgebreid tot een driemansschool. Drie leerkrachten en regelmatig een hospitant die meedraaide, ook in zijn gezin.
Zijn vrouw, die de status had van de "Juffrouw van Meester", kwam af en toe langs, bracht koffie in de pauzes en zorgde daarnaast voor het gezin. Daar in de 50er jaren, in dat dorp waar het leven goed scheen. De grond beefde er niet en de boeren waren trots op hun grote boerderijen en akkers, alsook op de wat kleiner uitgevallen bezittingen. In het vuurrode Oost- Groningen stond een standbeeld van Lenin, die toen nog niet als massamoordenaar werd versleten. En Nederland stond nog bekend om z'n tolerantie.
Toch, nadat de schoolmeester daar ruim 10 jaar had gewerkt, wilde hij zijn blik verruimen en verhuisde met z'n gezin naar een stad: Arnhem.
Ook daar werd hij schoolhoofd, met dit verschil, dat de school groter was, meer leerlingen en collega's en een aantal kilometers van huis. De "Juffrouw van Meester" bracht geen koffie. Er kwam een auto, een VW kever, een tv in huis, een keurig bankstel en het vierde kind deed z'n intrede.
Hij begon te vergeten, dat zijn eigen kinderen, gewoon zijn kinderen hoorden te zijn en geen leerlingen. Hij was streng, stelde hoge eisen. Zijn oudste dochter hoorde een voorbeeldleerling te zijn. Kwam zij met een 7 thuis van school, dan had dat op z'n minst een 8 moeten zijn. Dat zij op haar tenen liep en eenzaam was, kon hij niet zien. Hij deed toch z'n best, om ook zijn kinderen op het leven voor te bereiden?
Fietste de meester eerst nog, steeds vaker werd de auto gebruikt. De kever maakte plaats voor een groter model. Zijn kinderen werden groter, kostten geld, er moest meer verdiend worden. Hij studeerde in de avonduren en ging daarnaast avondles geven op een hele grote Lagere Technische School, waar hij later adjunct werd.
Hij stond nog wel voor de klas, maar er ging toch wel heel veel tijd zitten in vergaderen. Tja..... er moest heel wat meer vergaderd worden over regels, die door de overheid bedacht werden. Zijn leerlingen stonden nog steeds centraal, maar er kwam wel heel veel werk op hem af.
Vlak voor de zomervakantie nam hij ieder jaar weer afscheid van de groep, door met ze toneel te spelen. De einduitvoering voor ouders en andere leerlingen, speelde zich niet af in een klein achteraf zaaltje, maar in de Stadsschouwburg van Arnhem.
Nadat de leerlingen al lang van school waren, kwamen ze nog vaak een keer bij meester terug om te vertellen hoe het met ze ging.
En de meester zelf?
Hij werd moe.
Zijn vrouw overleed. Zijn kinderen gingen de deur uit.
Hij lachte al lang niet meer. Lachen, zoals hij ooit, vroeger in het dorp had gedaan, was een zeldzaamheid geworden.
Hij werd ziek, ernstig ziek en vertrok uit het leven!
Nu, nog weer zoveel jaren later, doet hij vanuit een plekje, ergens in het heelal, tussen de sterren, waar hij zo graag over vertelde, een deurtje open en kijkt naar beneden. Dan lacht hij niet, maar is bezorgd, om wat er van zijn vak is over gebleven. Hoe de klassen zijn uitgedijd, leerkrachten nauwelijks hun taak naar behoren kunnen volbrengen, omdat ze er zoveel andere taken bij hebben gekregen. Bezorgd, omdat er minder mannen voor de klas staan, omdat er geen vakleerkrachten zijn, bijvoorbeeld de leerkracht lichamelijke opvoeding. Waar zijn de zwemlessen gebleven? Het schoolzwemmen is n.b. wegbezuinigd. Het aantal verdrinkingsgevallen neemt toe. Het kan niet anders, dan dat er een verband is tussen beiden. En dan te bedenken, dat hij zelf, lang geleden, met zijn oudste dochter, die toen ongeveer 8 jaar was, 's morgens om 6 uur al op de fiets zat, om naar een groter dorp ongeveer 10 km verderop te rijden, waar zij zwemles kreeg. Ernstig bezorgd is hij om de verleidingen waar jonge kinderen aan blootgesteld worden: alcohol, internet, games, drugs. Hij houdt nog steeds van zijn vak en van het openbaar onderwijs. Maar hoe kan het toch dat de kwaliteit zo is achteruit gegaan? Dat leerkrachten moeten schreeuwen om gehoord te worden? Hij schrikt..... "Het kan toch niet zo zijn, dat.....? Dat er stilletjes naar toe gewerkt wordt, dat er een tweedeling gaat ontstaan? Dat het openbaar onderwijs wel blijft, maar dat er meer en meer private, ofwel particuliere scholen ontstaan, voor ouders die het goed betalen kunnen? Dat kán toch niet?"
Hij is er niet gerust op.
Hij denkt terug aan de tijd in het dorp, aan zijn leerlingen, ach wat is dat lang geleden en er verschijnt een lichte glimlach om zijn mond.
Misschien, heel misschien hebben, dragen zijn leerlingen van toen, de idealen van destijds nog in zich. Maken zich sterk om het onrecht aan de kaak te stellen, zich te roeren. Heel misschien.....!
En zijn oudste dochter?
Die kijkt af en toe naar de sterren, zoals ze ooit met hem had gedaan, in die zeldzame momenten dat ze alleen met haar vader was. Ze denkt..... "Het was moeilijk, pijnlijk en eenzaam makend om met deze vader te leven, maar naarmate ik ouder word, begrijp ik hem steeds beter. Ik ben zelfs dankbaar dat hij mijn vader is geweest!"
De vader kijkt nog even naar beneden en zo waar, er komt een brede glimlach op z'n gezicht. Hij draait zich om en doet stilletjes de deur weer dicht.
Dan, verrast, kijkt hij nog één keer op en luistert naar de muziek die hij hoort. Dat kan toch niet wáár zijn.... ja, het is zijn dochter die voor hém speelt!
Hij lacht..... eindelijk kan de vader weer lachen!!!
"Zo is het leven goed.....!"
Friedrich Nietzsche uit zijn boek Zarathoestra:
'Het lachen verklaarde ik heilig; gij hogere mensen, leer toch - lachen!'
Leefse!
Aaltje
